Oumiin: Ces "contes pleins de sens"

tamitach

New Member
Bonjour à tous,
Je suis nouvelle sur le forum. Je voudrais savoir si certains d'entre vous ont déjà entendu les oumiin qui se racontent chez nous. Je suppose que oui. Moi c'est ma grand-mère et sa soeur qui me les racontaient et j'avais pas le temps de comprendre une blague qu'elles en avaient déjà dit 5 autres! Aujourd'hui elles ne sont plus là (atns irh rbi) et ces oumiin me manque (elles aussi bien sur!). J'aimerais que certains d'entre vous les connaissent. Qu'ils ne soit pas completement perdus. Je sais qu'ils ne le sont pas alors...

Ca ressemblait à une longue histoire sans fin qui racontait les aventures de ouchn, taghat, et autres. Aussi bien humains qu'animaux.
 
Re : Oumiin: Ces "contes pleins de sens"

Je trouve que tout le monde se couche trop tot ici! J'espère que vous vous levez tot aussi, et que j'aurais une reponse à la premiere heure.
 
Re : Oumiin: Ces "contes pleins de sens"

J'aurais bien aimé mais mes souvenirs sont trop vagues. J'étais toute petite (alors que maintenant je suis super grande!). Je me souviens que c'est de ces histoires que sont tirés les dictons et les phrases toutes faites qui font un peu comme une morale à la fin des contes de La Fontaine. Pas possible que personne n'en connaissent!
 
Re : Oumiin: Ces "contes pleins de sens"

voici Tamitach une20n de tinezzra( fables) ,-dans un amazigh plus au moins normalisé ,sur uccen et compagnie. pour moi "umyin" se sont les mythes ...
j'espère pouvoir prochainement t'en envoyer klk uns . voilà sans la permission de l'auteur/collecteur ali Iken ,qu'il me pardonne cette infraction je t'offre ces petites merveilles.. lacen


**************
Tinfas n w uccen / Fables du chacal en amazigh




1 ) Uccen d teghyult

Issasey umeksa i teghyult ighejden g ucwari,iweszsa tt ad ten tesselkem gher axxam. d nettat deg ubrid gher axxam tenmagger d w uccen illa da yettru ar iswinhit.tseqsa t "may kwen yaghen a àemmiàli?" irar as yenna as"idtarn iw ffursen , ur zmiregh ad tteddugh , kerfegh s tfidiwin n uffurs, xf wudem n rebbi asey in senmili yi in gher asgwen inw". taghyult iceffa tt lhal g illa wuccen ,s nniyt nnes tenna y as "waxxa ney". iney wuccen tama n ighejden ibdu ar ten itherram,yiwn deffir wayedt allig akewten yengha,imik bdun iddammen ar ttuddumen gher akal ,tezra ten teghyult tghawel tenna-s"ahiwawi may da ttiziregh?" deghya ileqqem as i wawal yenna" iwaywa a xalti idammen n ifurusn tcaren acwari ar en smiqqin s akal;xs ad ur tteksudt ighejden nnem ur ten ittagh ka n lbas ncaàellah".asmi yedjiwn wuccen aksum ighejden ineqqez seg fella n teghyult yaghen akal iddu da yettazzal ,ar iskukku ar as ed yettini "wa cemtegh kem a mmimezyan". taghyult yexnuns lxadter nnes tberrem ixf gher ameksa ,tawedt en ghers tales as i mas ijran d wuccen ,illegh tadawt nnes s uzfel ,isserwu yas tireggam yeggal as a nettat ttawi-d uccen a yedder a yemmut negh awed nettat ttemtat.teqqim teghyult tgellint da ttru inergha,ar tsiggil may ttegga i rray nnes ufrigh ; uccen iffukk ad t id tawi .ayennagh ayd tga teftu gher ifri ideg izdegh àemmiàli ,teg amm ised temmut tellexsi zdat ifri tasey idaren s afella ,ar as ttezzin yizan ad ttinid murdtus(ljift).di tifawt zik teffegh-d àbica tamettut n àemmiàliyuccen tizir zdat as taghyult yemmuten izan tgejgujen fellas tesserghud rebbi tehmed t as ed yiwin rzeqq ar tama n usgwen.maca tenna g iman is" wellah skirkisegh xf urgaz iw ttinigh as nwis wargegh is agh d idda rzeqq ar axxam."tekcem gher ifri tesfafa argaz nnes teqqis as may twareg" lxir wasalam wargagh g idt a nwis agh d-yiwi rebbi rzeqq ar axxam".ffeghen ed s sin nsen gher berra bdun ar jjenxuxuren s tumert d ufrah taghyult mar a tt ssekecmen gher jaj.maca taghyult tezszay ur zmiren ad tt semectgen zi wansa nnes,mtawayen nnan ad ismed wuccen azentidt nnes d win teghyult yenzegh gher zdat d àbica nettat ad as tawes g temnat yadten. imik,ur asen tgi teghyult mag beddun allig tekker yiwt tnekra,tazzel tazzel ttazzal ttazzal ibdu wuccen ar ittenxuxur deg wakal ar tekkaten izra d ifessiyn d isennanen, ar as ttini àbicatuccent" awa yamezs s izercan d iwercan a àemmiàliyuccen" ar as ed itrara netta " ata akufen i wercan d izercan a àica amtwirga flèhnin".d teghyult nettat xs ar treggwel allig immut wuccen .

2 ) Uccen d tfunast

Yan wass seg ussan n tmurt idda wuccen gher tfunast yesmun ides abaghugh d-ccahd (inigi). yaf tt en tella g tghuni nnes da treqqa tafuyt zdat yat terbit n ighellawn usengar.xs yugga tt en s uzàaf inna-s"mani y aclif n walim nna y am redtlegh,dghidghi righ t ,negh fki d memmi-m ad ttawigh" d tfunast s imik n uburz tenna-s" ur djin i terdtiled amya d accen aclif n walim ,ssnegh is titd nnek xf ugenduz-iw." maca tafunast tgellint xs tkemmel awal-is ngin ed imettdawn xf imudal nnes,tergagey tasa nnes,tekszud ggwzen as waman n tugda gher ifaddn,teggawer ar ttru. uccen d ubaghugh sulen g iggi tmuqqulen gher tfunast ar tgannan ad tkemmel iswihhitn d imettdawn-is.xs tessaley asghunfu ,ileqqem as ed ubaghugh i wawal yenna" asekka zik ad-d naghul an-nezzugher agenduz-im,all negh ad ur talled,ru idammen mec am ed yusa xf lxdter ,awal n wuccen d tidet ,rar as amerwas nnes negh fk as agenduz-im!" berrmen udem nsen gher azsi seg d usan ddun ar ttazzalen. teqqim tfunast ar tsiggil matta tsarut irezsmen tasmannatd a,imik ha yan wuszkay izri tama nnes,tceffa t yenmili ghers ad imuqqel ma y as ijran.teqqis as ma y as ijran d wuccen .uszkay netta xs ar isseflid allig tkemmmel,yini y as"nek ad kem shennagh seg wuccen wala inigi nnes abaghugh ahèrami,ad am inigh may ttegget,ffer memmi-m ddaw tezyawt,nek ssigel i taghamut beddegh ddaw am ar ttedtedegh tamazzsagt nnem,ig d-uckan ini y asen" ka walim ur ghuri yelli mec tram memmi aweyat t", dayen!" ayennagh ayd illan ;teffer tfunast agenduz ddaw tezyawt tama n lemdud,ikk wuskay ddaw as ar ittezszi aghghi allig idjiwen ,tawedt tfukt gher iglan uàriqen,dtrint tillas iddu yidt iddu n ibdu wass yadten ar ed ittali nmilin ed itnan n zik,imik ha tisaywalin n wuccen d ubaghugh da -d tbanent g tberbixin,deghya yghawel wuccen inna-s " mani alim ,walut , fki d memmi-m" yeggwez-d ghers tessudtef as tagatut ,yezzugher agenduz ,teg tfunast ammised tehèzen,imettdawen n ufrah d tumert uggan ed allen -is,tessen tagara n uàdaw nnes àemmiàliyuccen. izinzer amenzu n tfukt yeflali-d,yezlem wuccen gher deffir yakez nwis d-uszkay ayd da ynezzegh maci amezzsan n tfunast,tetdtef t treggagt deghya yghawel inna-s i webaghugh" amzsen ghif i tagatut ad zzsallegh tintifawt".yeggwez wuccen gher yat tilight yeddu da yreggwel ur ed iwerri ad imuqqel may illan ar afella n tewrirt;ibedd ,yini-d i webaghugh " wa mmet digs abu-chatt n zszur". uszkay ur as igi i bnikeàbun mag ireggwel allig ixentder tadist nnes

3 ) Uccen d taghatd

Yan wass izrey wuccen tama n tgemmi n taghatd yaf tt en tella da treqqa tafukt,izlem ghers imuqqel tt mezyan deg wallen yini y as s uzàaf" max da yi treggmed!? trar as taghatd tini s tugda"uhu a sidi ur kewn rgimegh ka,haca haca a àemmiàli .ur anegh iccar xs lxir d tagmat". iftu wuccen d ubrid nnes,ar iswingim ,ar isemrara ger as d-iman-is matta tsemmuccetd s iittetdef taghatd .imik izlem deghya ghers yini y as s uccentder amxezzer"nnigh am tergemt i,annayegh tancucin nnem mmectgent,max is àmigh? ar ttru taghatd tessen may en ira wuccen tentdeq ed tini y as" uheq bbak d ljedd ik d wudem nnek a nek mec rezmegh akw imi new". "nnigh am tergemt i; max is ur ghuri imezyan ?!neg as akw ur kem annayegh da tsawaled maca selligh is da tsawaled,awal nnem akw d-tireggam. his gigh adterdtur ayd tghaled?" tekker taghatd teddu da tall gher izem agellid n tagant ad as yettdef lheq yekkes fella-s tamheqranit n wuccen .izem xs telkem t taluft n taghatd ikker ismun ed iwaghezsenn akwten yeqqis asen ma yejran ,yales ed akw i y irefsan inexnunas n wuccen issengazsen tudert i watdas n imezdagh n tagant.. iwwet yizem uccen s udtemmis yeggal as anetta yneqqa t mec yules i texbarjiyin nnes,uccen netta yemreg tali t tiddi ysemmidten . maca tadeggwat ur iksudt ur ihèccim yaghul dagh gher taghatd ar digs i tgalla ..taghatd ur tkuker tentdeq tenna y as" ad neg nek idek yiwn umxidtar". "matta netta?" yenna y as wuccen. " ad ak ssiglegh taxabit di tqezzibt nnek tezgert asif ar tasga yin taghul ed; d mec tgid aya xs ttec i." uccen iseqsa tt " hi max trit ad tagled taxabit di tqezzibt-iw?" trar as taghatd" mar ad ak tawes deg ucucef-ik ,ad k tasey afella n waman ". iqbel wuccen amxitdar a,iqqen taxabit gher tzentdit-is yagh en aman ,yebdu ar iccucuf d txabit deffir as tettetekkur s waman.llig ilkem tuzzsumt n wasif yizsir taxabit da tbeqbuq ,idduhda tekcem t yiwt tugda tameqrant,ar ireggem taghatd d uzsar nna tt ed isnulfan ,imik s imik ar tteggwez txabit ar ttawi ides àemmiàliyuccen, ar inettel ,ar inettel allig ur da yetban . tkercex taghatd s tadtsa,temlulley fella n tuga teftu da tkexkix;kakaka ka ka kkkkaka.

4 ) Uccen d y insi*

Yan wass seg ussan unebdu,azal d-azal :insi yewwet t fad ar isiggil ger tghemrin mag ittafa ad isserwu irifi nnes,yaf zdat as yan wanu,ar isuggur zsares;arrif n wanu yemcuced, fad yenghat ;zdag dadag yagh en deg budt wwanu .. akwed uccen lhal -is amm win yinsi yeffud ar isiggil f waman.yawi t id leqder ad isugger xf yinsi yellan aguns n inidan.xs izsra t in ighawel yenna-s "yak labas? may da ttegged dinnagh"? lewjab iwjed ghur yinsi y ini y as ed " tattden!!" uccen iràeb ur djin innum lewjab amm wa seg ghur insi.issemgel awal n yinsi yini y as" seqsagh ek;. may gan tattden!!? insi fissaà inna y as "nnigh ak tattden tattden!!! ur tessined maggan tattden!? akwtent da ssedfurent.iwa tessent dghi?! ighal wuccen ised tidet ay as inna bumhènd ;deghya yagh en deg eaga yeggwez is gher wadda , d yinsi netta yuli d deg eaga wis-sin.asmi ed mzagalen deg uzgen n tiddi wwanu;inna -s wuccen s imik n tugda" magher teftid?!mamagher tulid ?! irar as yinsi- "tudert aya ka yettali ka yetteggwez

5 ) Uccen d y insi (2)

Ikka tt en yat tikkelt ;iccar yinsi d wuccen yan iger n uzsalim;da ttemunen ghers s-sin sswin t ,fnekcen t brekcen t s-sin fkin as cigan n leghbar d imik n yighed uzeggwar ar asmi yaghul yiger izzegzaw yifer uzsalim mghurent tzsalimin nnes gmint mezyan. yat tifawt yili wuccen d yinsi da tmuqqulen lxirat timeqranin zdat asen;inetdq ed yinsi yini y as i wuccen"key ttdef lehèlal ufella,nek ad awigh lehèram n wadda".iqbel wuccen s tibdti n yinsi;yini d "waxxa , ur ittili xs wayen texsed". zrin wussan zrin wiyadt ,ibdu wezsalim da ysussu afras nnes,nwint tzsalimin mghurent,yacek ed wass g ssukufen tizsalimin;inna-s wuccen" dghi lehèlal ufella ur illi ,ilaq an-nebdtu lehèram wwadda";"ayenna trit neg t a àemmiàli"; ay as inna yinsi.ggawren imik a nitni swingimen g temsalt a gerasen ,mani y ixf mani y adar! ihi bdun ar qqazen ar smutturen tizsalimin deg yan uxenci ameqran ;ar asmi tetcuren intdeq y insi yenna"aweddi nek ur zdtaregh ad awigh lehèram i tarwa new,ssurefegh ak awi y akw azsalim a".s ufrah d tumert iger wuccen axeci wezsalim fella n tadawt-is,izwur zdat as yinsi ar tteddun ,ar tteddun ar asmi-n lekmen yat teghmert tuntilt ,di tillas ;s utewtew yenna-s yinsi" kkagh zzi ssa".uccen ur ed yiwi ur en yiwi ymun d uyenna y as inna yinsi,ar tteddun allig en iwdten tama n lgwerna -dinnagh ag yezdegh yinsi-iydtan d iqzinen zsran uccen bdun shubbun fellas dfuren t da ttazzalen;izerredt s uxenci ar ireggwel,xs ar ireggwel ad issenjem ixf nnes. insi netta yebbecxer s tadtsa;yejjenxuxer axenci wwezsalim gher tgemmi nnes yehèmed rebbi xf cdtart as yefka.

6)Uccen d y insi (3)
Yan w ass imxadtar w uccen netta d y insi xf matta wenna digsen izegguren wayedt .Ihi, mtawayen ad yili hémzeggur asekka tifawt zik.Insi netta yedda ysenneghmes tamettdut is xf tamsalt a,yerzu seg digs ad as tawes ,ad tteffer ddaw taffa g ukzizs n tgira,ig en ilkem w uccen tini y as :"Hayyi zwaregh k!" Igza y insi akzizs n tizwiri,ibedd ed iwerd as,imuqqel gher uccen yaf t in illa ydaz i tazzla,xs inna y insi:"iwa,rrrwel",yennexerdt w uccen ,ur ed izlim ur en izlim,fissaà hatin yiwdten tigira n hémzeggur,yaf en zdat as tinsit (ighal it d-insi).deghya tarem ides awal tenna-s:" iwa may tannid ,Wedak negh ad ternud?!!" Uccen ur as ibubb lxadter tirrut n insi yeggall as a netni ttemzegguren alama teghley tfukt,maca uccen igellin yuzzel-en yazzel-ed xs kra n tikkal yenneghref gher akal yermi ar ishirri,ar ittini"wikk,wikk,yerra y i awedhàh! wikk,wikk terray i tummist n isennann.!"Id insi d tinsit xs ar tekerkiren s tadsza

7 ) Uccen d ikrew

Yeggwez wuccen gher asif ad ikkes fad wwaman, yaf en zdat as yan ikrew umlil illa yeshudder azellif nnes da yessa y aman. s uzàaf yenna y as"wahyaha,hatan tessaghuled aman d-arekkizs.!" imik dagh yernu" max is ur i tezsrit da ssagh?!" ibbey ikerri tessi nnes,ismuqqel gher uccen ;dtrin ed imettdawn n tugda seg wallen-is yebdu ar ittru; deg usghunfu ymettdawn inna-s ed i àemmiàli" matta weya yejran ,aw! llan ka waman ittalin isiwan,nek deg iggi keyyini deg izdar;aman tszubbun " ifest wuccen imik da yeswingim ,dagh yenna-s" nnigh ak ..awa nnigh ak, ur tsellid mezyan may ak nnigh ...nnigh ak yat tikkelt ndtadtaned ,deg useggwas lli yezrin tesserkezsed i y aman, key tellid g ufella nek lligh s izdar" ar ittetdsa ykerri tadtsa tawraght issen may t -in iqqlen yini y as i wuccen" awi nek akw ur ed lulegh xs kra waggurn aya , nek mmis useggwas a maci win ndtadtaned "! "nnigh ak nnigh ak" (d-uccen ayd da ysawalen) luqt nni ideg i tesserkizsed aman ,tellid mazal-ik di tdist immak,ayenna gan imezwura ad tefrun ineggura" ar ittru ykerri ar isbiàài ar iswighi allig yermi ,tegger teglimt-is zdat inetmi n wuccen,tesmur tnezzrit ukerri ygellin.

8 ) Uccen d unezdam

Yat tikkelt ifta yiwn unezdam gher tagant ad-d izdem ikeccudten amek yennum;d netta deg ubrid gher tagant yenmiggir d yan izem isfejdtiren.iseqsa t unezdam" yak labas allig da teshizunt a yagellid n tagant"? irar as y izem" telleghwzem i twellzsit deg yat tedghaght dihin ha" ar as issekan i unezdam s udtadt nnes ansa ideg iwdta. anezdam iceffa t lhal n y izem ;ismutter ed kra ysufar seg imghan d wafrin isekwla ig as yat telbixt i weleghzem nnes. maca y izem ittu deghya lxir as ittugan ,ixmec anezdam seg deffir ixf ,yiri nnit ad t ittec. anezdam s imik n tebghest yenna y as "ad ur i tneqqed ad ak szkugh yat tgemmi yfulkin seg iqwba,mec ur ak tehwi dinnagh tetteced i." iqbel y izem ayen as inna uqebbab. ihi yebdu ar as isskar yan leqfez ,asmi t ikemmel yenna -s" kcem ad tarmed is theyya tezdught-ik mid uhu"! ikcem yizem gher leqfez-ukeccudt ,fissaà qerqellabb yeqqen ghifs unezdam yebdu ar t izzughur gher ighrem mar ad digs isferrej medden uqbel ad t inegh.izem yaghul d igellin,ar ittru ar issutur rrhemt i wenezdam ;"ad irhem rebbi baba-k d yemma-k d lejdud-ik usar ttalesegh i weya,anef i ad ruhegh gher arraw inew.."issuref as uqebbab maca xs iffegh ed yagh en fellas yiri ad t ixentder.yenna-s unezdam" ad ur i tneqqed akwed nek ghuri tarwa en udjigh s lazs ddugh ed ad zedmegh mar ad asen awigh seg ssuq may ttetcan..ghuri yat temsalt ad ak tt inigh" ."may tt igan?" inna-s y izem. "ad neddu gher lewhuc nnidten nitni ayd agh ibettdun,ad kkin geranegh" ismun ed yizem akw iwaghezenn n tagant yetter seg digsen ad inin amek ferru n temsalt a ger y izem d uqebbab. maca iwaghzenn akweten festan ,xs uccen ay as innan:"ghurak ad as terzemd ,hat bnadem agheddar ay-ga, seqsa y i nek ten issenen ,abbeh!maci netta ayd ittecan ljedd-iw,ar ak ttinin "ddib-hélal ddib héram",tagara da k gherrsen gen isek asawar ar t tteccen di tegrest,max maci Habil ayed iseghren s umuqqel nnes uccen ed iddan ad as yawes g imenghi ger as d Qabil,max maci amdan ayed itehmen uccen nnan itca Yusef,max maci y ameksa ayed i yettefen s tzeqqurt,ar felli ycuccu iydan nnes?!" Ar ttemseksiwen iwaghzenn,ufan awal n w uccen d ughzsin,maca ur ukiyen d y insi allig ed ikker seg w ansa nnes s uburz ibedd zdat yizem d uqebbab yini" nek ad kkegh gerawen ,uccen xs da yesbertuy ,ad inigh ayenna yukzegh,maca mar ad yili usnighs inew deg umkan-is ilaq ad nisin amek tedtra gerawen ;ad talsem i weyen tgam merra." ibdu wenezdam d y izem tteqqisen inidan n tazsit nsen,imik yenbedt y insi i yizem ad yales i mimek iga wekeccum nnes gher leqfez-ukeccudt,xs ikcem yizem s ammas n" tgemmi" nnes deghya ynebedt as yinsi i weqebbab ad fs yeqqen. ihi yeqqen uqebbab leqfez f y izem ,yasi d ghers tazzert ar t ikkat allig immut. ikemmel seg izem yettdef insi yenna-s"akwed key ur ak tteggegh awnul,ad k awigh i yicirran-iw ad issek uraren d mec ran ad ak ghersen ghresen ak..ayenna ttinin medden aksum n yinsi yheyya da yessujuy tusut i yicirran. lhaszul yiwid rebbi mas ttemmeklun". insi yeqqima digs lhal yenna-s " seg may tettud lxir-iw ula may gigh maca mar ad ur qqimen warraw-iw d igujiln ; yuf mec nedda gher asgwen inew ad ten id nawi" . ihwa y as lhal i uqebbab ;ar izmummuy,iger agezzim d tazzert nnes xf ighirn imun d yinsi gher "asgwen". yawi t yinsi ar tama n yan uxbu n tfighra ,inna-s "ggann i da ad kecmegh ad ten id ssufghegh,key xs ad ak inigh "haten in",azen afus-ik ad ten tamzsed." aqebbab iàma t tdemeà,ihwa y as lhal ,ar izmummuy,ur issin may t in iqqnen. ikcem bumhend gher axbu iqqes s tsennanin nnes alegmadt (tifighra) yini y as ed" amezs mezyan,ghurak ad rewlen". yuzen unezdam ifassen-is teqqest mmetacciwin yemmet g udghar.Izri-d tama nnes w uccen yenna-s :"Yak nnigh ak t,bnadem d-agheddar "irar-as y insi:"awal nnagh g tmezgida new ag ak tesseghrigh,tenna-d ibedden nbedd as!"

9 ) Uccen d tehruyt

Yan wass unebdu tekker tehruyt tels abettdan n wuskay teftu gher adrar ad tsiggel f wuccen;tenna g iman -is" wellah ttedtsagh imik f wuccen!" deg udrar teffer ddaw yiwt tseklut tama n ughbalu ideg issa wuccen.,ar t thuggum . xs ed tugga tzellift wwuccen ,tneqqez tehruyt seg ddaw tseklut tagh en fellas "hhawhawhawhaw".innexzeà wuccen yaylal ,ar ttazzal deffir as ar tehubbu ar teshubbu d wuccen xs ar ireggwel ar ireggwel allig tengey tdist nnes yali t id usram ,drugh ayd as ed ffeghent turin . maca tahruyt tamxibt tezrey tama n yaw zeggwar as issexbubcen taglimt w wuskay;tban ed tmezzsught nnes ,izlem ed àemmiàliyuccen yizsir may llan-may-jran,,fissaà iwerri ghers yetdtef tt ed seg mejjan " haaaa kem aya a mmuxlul:!!!? s tugda ymeqqern tenna -s"uhu yuhu aààààemmi yucc;;yucc xs ssss xxxx xs rrrrigh ad idek uraregh imimmmimik". inna-s wuccen d umezzsugh n tehruyt ger idtudan -is" max aya degs urar,anecta yakw n iszerriridten d umejjer digs urar." yagh en fellas icerreg tadawt nnes.

10 ) Uccen d ubaghugh

Ikka tt en deg yan ifri yan wuccen d yiwn ubaghugh gan adjarn;kuyan s usgwen nnes d tarwa nnes,ar tmudduren di lehna d talwit.uccen netta ku y idt issekcem ed i warraw nnes ka n ighejd negh ka n taghadt tamurdtust,ihi aksum ur djin ten ixessza. yiwn y idt seqsan t" baba tnegh,anecta n uksum anegh ed ttawi-d,is da t tferrud negh uhu?! irar asen wuccen yenna"idt nna g -ur ed aghulegh tisinem is da t ferrugh " arraw n ubaghugh iqqima digsen lhal max baba tsen allig ur da y asen ed ittawi cigan n uksum amek ittegga àemmiàliyuccen.s tgudti d imettdawn nnan as"muqqel uccen netta mecta n uksum ayd da d issekcam i warraw nnes ,key xs ka n tyazidt negh ka wadann ayd da y anegh tsetcad". ar isseluf ubaghugh i wudem nnes ar asen yettini" djat baba twen g lman d lehna ,yawen ighuda ghurwen wudem-iw,nek weda y i mec da ttizsirem udem ighudan n baba-tun ku y idt!" maca nitni ur ssefelden i wawal nnes nnan as nwis as ifukk ad ig amm wuccen ;ad asen ed yawi ka n ikrew ,negh ka n taghatd negh aghyul.. s asekka ikker ubaghugh iftu gher tagant ,iffer ddaw yat tseklut ar itteqqel amuggu n wulli d tghatden ad izrey.tezrey taghatd tamezwarut;inna g iman nnes" uhu ,ta tedtni tezmer ad i ternu " tezrey tayedt inna dagh"uhu,ta ghurs acciwn imeqrann" ar zerrint wulli d tghatden allig ur ittdif akwed yat.d ghas yannay ameksa d y iydtan nnes ;inbuttel seg ddaw tseklut iddu da yettazzal. tameddit issekcem en ka n tyazitd i warraw nnes ,ugin a tt tcen,nnan as "yuf tt lazs"; ihi yeddu webaghugh gher uccen yetter seg digs ad is imun gher adrar maw ur ed ittawi akwed netta ka n ikerri negh ka n taghatd.iqbel as wuccen ad t yawi ides ad gemren deg udrar. s asekka kkeren zik ftun gher tagant,fferen ddaw yat tseklut tama n yat teghbalut ar thuggumen actal ad izrey. maca abaghugh netta tekcem t tugda yekker yali gher yat tewrirt yizsir en ameksa netta d yat trabbut n wuszkayn,yaghul ed gher uccen inna-s" ssuref i hayyi ad-d aghulegh deghya,xs ad zzsallegh tilli zrinin werrigh ed". iftel ger ighulidn d ifessiyn yettdef tarewla ar ittini ger as d iman-is"iwa nneflegh nek itdukkulen wenn ur issinen abrid n rebbi"! uckan ed wuszkayn gher tama n teghbalut izsiren uccen ddaw tseklut ;shabbwen fellas ar ttazzalen deffir-as allig tetdefen grin ed s akal iszerman nnes.arraw n wuccen nitni qqimen ar thaggwamen baba tsen ad-d ikcem allig ed walut,ftun gher abaghugh ad t seqsan.inna-sen"udjigh t in da yferru timezwura d tneggura". ar allan ssenen baba tsen is immut .

11)Uccen d y insi (4)

Yan waYan w ass seg wussan n lexrif yemdukkul y insi d wuccen ,ar siggilen may ttetcan.zrin tama n yan wurti n rremman irin ad kecmen zars.ihi berremen tawada gher urti,insi netta yessen is tella tzeqqurt teffer ddaw ulxix di txerrajit.xs nmalan en urti ,ibedd y insi yezzi gher uccen yenna-s" wwwet i s udtemmis!" uccen irur as"max ad k wwetegh?inna-s" nnigh ak wwet i,max matta wenna ylaqqen ad izwur ? key taxamt tameqrant ddu gher dat,zwur nek ad k dtfuregh. izwur wuccen ,netta xs igra- n adtar g imi n txerrajit tqerqeb ghifs tzeqqurt tamezs as adtar,ar iswighghi ar ismiàài ar itweghwigh d y insi netta yekkercex s tadtsa.uccen netta yuli t uzàaf axatar maca ur t id isban ar izmummug i y insi ar as ittini"nmili d ghuri ad tterghed akwed keyyin" yukey y insi s tsemmuccetd n wuccen ,irar as"hayhay!! tirghi nnagh nnek da y i -d ttawedt;tanemmirt nnek bahra yerghan!!" ar iskinzsi wuccen ar t ttalin y ingazsn ar as issutur i y insi may ittegga i tenàimalt g illa, ur iwennin y insi deghya yeftu ghifs rray yenna-s"ger adtar nnek g terga af ad ak talwu imik. anfal n wuccen ig as rray iger tazeqqurtudtar gher aman ternu y as azseyyer ar iseknizzsi ar itgalla a netta yneqqa ameddakel-aàdaw nnes bumhendinsi.insi netta xs ar fellas yettedtsa. imik ha buwurti yucka-d,tamezs tnamazst ar ittru imettdawn irghan ar ittetter seg bumhend ad as yini may yettegga i lexla-n-tines.inna-s y insi"ur ak ed iqqimi xs ad ttegzemt adtar nnek?! iqejjem wuccen adtar nnes yadj en tincet nnes di tzeqqurt yennexredt iddu da yreggwel xf kradt.
12 ) Uccen D y insi (5)

D-ussan unebdu ,insi yerruf ar isiggil f waman,ar isennefcu allig en isugger gher yan wanu ,ar as ittezzi imik "berbellat!" yagh en jaj wwanu. g ukud nnagh izrey wuccen tama n wanu ysugger yizsir en bumhend g tuzzsumt n waman,ighawel yini y as"may da ttegged dinna?" irar as ed y insi "da ttemmeklugh,max maci lweqt n wallas aya? ggwez ed awa ,ha yighejden d izamarn,gggwez ed!" uccen ighal ised nnit fissaà yagh en anu,yaf en insi ur da yettemmeklu ur da yettemmensu,ur llin ikerwan wala tikerwin,mmergamen imik ,dagh aghulen mtawayen ar ttesszan.inna-s y insi " ufigh tt! ad i tasid amm takurt g ufus nnek tzerredt i gher berra n wanu.ihi, yasi t wuccen ar t ittezerradt alli en icebber g rrif n wanu. iddu bumhend gher yat tireft n terga yerzsem ed i waman gher anu allig ed ulin yali idsen w uccen.

13) Uccen d userdun

Ikka tt-en yan wuccen ingha t lazs ,ar isiggil g tezsgi may ittetc;ur yufi walu,yizsir-en yan userdun illa da yettawegh deg iger n uszekkun,inmal-en ghers ;yezzi y as-ed yezzi yas-en. Imik ineqqez gher tweryit ,inzegh ett-ed,ideqqwem i weserdun yini y as: -May temsed ,matta key ittawghen deg iger ur tlid?!!Mag-gan baba-k? -May gan baba ! Anef i tweryit,tadjed i iwr-in n treggam nnek. -Ifukk ad tefrud izmaz keyyint i ttawghen deg iger ur tlid. -Abwah!!Tessend ad tgherd? tekkid lemsid!? -Ayyih ! - Rzem i tweryit ,gher may itwarun sddaw uhafer-inw n deffir. Irzsem wuccen i tweryit ,iddu gher deffir userdun ad igher ayen t -in yeqqelen."ddev!" s yat tiqqert iheyyan gher ahenfuf , yagh-en udtemmaà iwr-in i yiger .Seg ukud nni ay ssenen wuccan nwis aghyul d-baba-s n userdun !
 
Re : Oumiin: Ces "contes pleins de sens"

J'aurais bien aimé mais mes souvenirs sont trop vagues. J'étais toute petite (alors que maintenant je suis super grande!). Je me souviens que c'est de ces histoires que sont tirés les dictons et les phrases toutes faites qui font un peu comme une morale à la fin des contes de La Fontaine. Pas possible que personne n'en connaissent!

Azul,

nous en avons chez nous aussi, ns les appelons timucuha ou encore tiqsidin
ma mère et ma grand mère m'en racontaient .... c'était notre télé amazi& à nous ...
de nos jours, les enfants amazi& n'ont que la tele arabe et arabiste, et sont coupés de leur racines.
Ma femme en connait qlq unes et s'en souvient très bien, nous comptons mettre le tout par écrit et su azetta amazi&.

il y a un amazi& de kabylie qui a édité et a enregistré qlq uns des contes amazi&s sur CD audio. je crois que c'est la solution !

tudert i tmazi&t

amayas
 
Re : Oumiin: Ces "contes pleins de sens"

la suite


***

14) Uccen d tghilast

Teffegh tghilast gher tagant ad ttegmer may ttetca,tamezs yan w uccen ;ar itterdtidis ger w axbarn nnes,tghawel ar tesmullugh s yiles ar as ttini: -Ur teksudted i wemya.Nek ur ak righ xs lxir. maca y uccen netta tni t tawla s tugda ,issen may t-in iqqlen.ar iskizzsi,ar ismitdti; tghawel tghilast ar as tesseluf udem tini y as: -Feeeesssst,ad ur tallad,tayri nnek tetkwar ul-inw,righ k ad i tawled,anebdu ed yusan ad neg tameghra. Ifest w uccen seg imetdtawn,anefent wallen nnes ,ar izmummug seg deffir imik n tugda d usirem. -s tidet ad nemyawal? ad gegh isli ,tilid kemmini d-tislit-iw?! -Eyyih.Maca ylaq ad digi thellatd,tameghra ur ett nettegg ar ed isinegh is tghiyed ad tsebedded axxam nnegh ,tasid aggwa nnes. s umdaz yenna-s w uccen: -Kemm xs qqim g tgemmi ,nek akw ayenna texsed ad am t id awigh. Ihi tettdef tghilast anezwum n tgemmi,yettdef w uccen inidan n berra .da yetteffegh ku tifawt-zik yaccek deg udrar ad isiggel may yettawi i lal-n-uxam.ass-a taghatd ,asekka izimer,nnufusekka awtul negh sin,yella ideg da y as ed ittawi iyazsidn negh igherdayn,negh kra n tikkal murszud n lgwerna..D tghilast nettat "tagellit n tezsgi"- amek as iqqar w uccen,xs da tmerrah di tumert d lehna n twengimt ,ar yan y idt ikcem ed w uccen s ifassn yuran,ur ed igmir akwedhàh ,la y agherda la mendesszu,la yadann n ka n tyazsit yemmutn .Ur as tgi tghilast i yisli nnes mag issesmur tiseàdtar nnes allig en tugh fellas txentder ed iszerman nnes,tger ten id s akal.

15)Uccen d ulghem

Iffegh w uccen ar isiggil may ittecca yaf zdat as g ubrid yan ulghem illa da yettawegh ifessiyn ;da-d isnum ameggerd nnes gher w adda yenter tummist n uwrey dagh yaghul isennetdfes t gher afella amm "tta merbuta"yeqqim xs ar itfezzsa d wancuc nnes ibbejgugel xs ar ittelley ar ittighil w uccen is isul ad -d idter,ihi yeqqim xs ar issiliy allen nnes ar tent isugguz mnimni d umussu n imi wwelghem, tikkelt gher tayedt ar izeddu ghers.Imik ters-ed yat tbiqect fella n tzagurt ulghem tseqsa y uccen xf may t icughben d w ancuc ulghem ,inna y as nwis yugh t lazs ar itganna ad-d idter w ancuc;Ar xfs ttdessa tbiqect tini y as "A y ahéyudt itgannan ancuc n ulghem ad-en idter hat ur sar en iwdti,asey inetmi nnek tmuned d ubrid ",isella y as ulghem i wawal n tbiqect yezlem ghers yenna"may yra wa?!may da yetganna!?,trar as tegdtidt"inna y ak da yetganna ancuc nnek ad iwdta gher akal mar ad t ittec",irar as ulghem"abbeh!adj t ad itganna". "wenna yedtemmàen lmuhal ur as igi xs ad iqqel s lmuhal"

16) Uccen d y izem

Ikka tt-en yan y izem yaghtenka ,da t neqqant wallen ar isiggil xf usafar,nnan as winna -s izzin nwis asafar n tmudtni nnes ur illi xs ghur uccen .Uccen igula t in uneghmis yebdu ar isemrara rray ger as d ixf nnes,ar isennefcu g tghemrin n wallagh-is xf ka n tsarut t issufughen seg taluft ideg illa.Issen nwis izem ur yudji ka n udtbib ,wala ka n ihérgi,wala ka n ttaleb nna mi wer iswi isufar,negh ibexxer s isen negh itca ten.Mec ur as -ed yiwi ka wesafar t issujuyen ur t in itteqqel xs utci amek illa lhàl d wiyadt it izwaren. Llig as-en ghran gher zdat y izem ,tumezs t terdadast ar ttezmimir tfekka nnes yebdu ar ittru ,ar as ed ttdaren imettdawn ar ten ismuttur g yat tgherraft,d xs irzay as y izem matta wesafar ed yuwi deghya yazedt as tagherraft itcaren s imettdwn nnes,ineqqer i w awal yini y as"tujit nnek g imettdawn-iw ,hagha k ten,sew,sew trared id lexbar seg sya yan imalass!" , yarem y izem timeqqit i ku titd,isemmengher acbabn-is yakwi d imik n usidd yaghul as ed gher allen,yumer cigan d s umdaz yenna-s i w uccen"Tter may akw trid?" -"iggut may righ" inna-s w uccen. -"waxxa yeggut xs tter". Yetter yenna-s:"Righ tazmert n ughilas,lhilt n y insi d tsemmuccadt n ubaghugh,ar ttirigh ad fedtregh s wadtilwwuccn d tfeyyi n ikerri mmensugh s tewtult xummeregh tighrarwwuccn nek d temlalt(tazenkadt)wwetegh amrur g tmesriyt n y izem". Kkern iwaghzenn ku yiwn ifka-s i wuccen ayenna yetter maca y insi netta ur as -ed ifki i w uccen xs imik n tegzi(intelligence) ayennagh as isul w uccen ar tura da y as tt ittqettdar y insi.

17) Uccen d igider

Yan w uccen yelluzsen yufa yat teglimt n unugudt iles tt,imuqqel ed imuqqel-en timelsit nnes,yehwu y as lxadter-is,imerreh tafekka nnes di tuga yeggal deg iman-is a netta yettemmeklu s igider. Ayennagh ayd iga ,iffegh gher amerdul yizsir t igider en illan di tuzzsumt n igenni yeggwez ed fellas ad t yasi ighawel w uccen deghya yezsleg t,maca igider netta fissaà yuli gher igenni yaf-en w uccen ixf nnes g ammawamma;ayennagh as igan allig yunef aghenbub nnes xf tmeggerdt n igider yaley gher tadawt nnes,yini y as i y igider :"Iwa dghi ahérir nna trid neftel t,mer da y anegh akw tewti txessart." S tdmart d uzmummeg irar as igider yenna-s:"Af ad nebdtu s taymat d talwit ak awigh gher yan umuggu n wulli war ameksa yettawghen g ulmu aferzegzaw." Irnu ygider g iley gher tuzzsumt igenwan yizsir en w uccen ayenna y as inna ,irnu g umdaz d tumert ar itferfidt ad en izzwur ixf ifanta t igider immecteg gher tesga yemluley w uccen gher w adda anida t tgannant teddankiwin n y il Agerakal.

18)Uccen d tewtul

Tessenem tinezzrit n w uccen d userdun llig as inna weserdun i w uccen :"gher may llan sddaw lhàfer-iw ";tecfam xf tnezzrit n w uccen llig ira ad itub i rebbi? Amm tinnagh ay iwin uccen ad iftu gher tmezgida ghur ttdaleb ad igher lquran ilmed taghuri , tirra d usidten .Tizwiri ttdaleb ur yumin g w uccen maca llig as issudtef yat teglayt agens n tqeccurt ughrum d yan w alkis n "imettdawn n w uccen"issuref as ad ikcem timezgida,yebdu ar ittelmad lquran d ssunna ar yan w ass teftu-d tewtult gher ttdaleb ar as ttetter ka n uretbiy as isseghran arraw-is,yesselmed asen awal n rebbi,ttdaleb ur iri ad issexnunes lxadter n tewtult ur yufi wenna yettazen,iretbiyn akweten ugin, xs uccen. Ibdu w uccen ar isseghra tarwa n tewtult ,nettat ar as ed tesmuttur sya d sya ka n wadann ,d ka n tkerkellusin n awdhàh,tikkelt gher tayedt ar en innas di tagant ideg igemmer imensi nnes. Ar yan y idt tawtult ur as ed tiwi may ittecca d netta yermi ur izdtar ad igmer tban as en ad ittec yan ugtul, ur iwennin immensew s yiwn digsen;di tifawt llig t tseqsa tewtult xf mmis irura y as yenna-s:" Uznegh t ad issemmed taghuri nnes,uznegh t gher ttdaleb ad issufegh sselekt!".temdaz tewtult ,tkexkex s tadtsa temlulley ,tewrerri tewwet kra n tqunjella taghul gher twuri nnes.Ar ismullugh w uccen tiseggin n ughenbub-is,ar itganna tadtfi n teksumt n wayedt.Dagh yan yidt, ur yufi mas izzeray abazin nnes,isenghujjem tabbelhuht n ugtul wissin,ayennagh ayd issen akw iga allig ten issmar.Ur as ed iqqimi xs tawtult imma tsen;inna-s"kemmmint d tislit-iw ,ad kem awlegh,ad neg mumi ttinin "tameghra n wuccen",ad yili ucebrir n unzsar d izinzser n tfukt,yefferqech,yebberbech w akal d igenni neneqqer allun,newwet amrur,tilid d-tamettdut iw iligh d argaz nnem".Tefreh tewtult yamer as w ul,ar en ttinniy arraw is d- ttdelba yessufughen sslaki.!" Uccen netta xs izzerey ghur ttdaleb d ghur tewtult ussan iqeccacn n tegrest iban as ed unerghi d lxir n tefsa d unebdu ,inna g iman-is tawtult ur tt en tteccegh ar Almu n Tserdan ddaw tasfayin n teslitunzsar, ger umalu d twirghi n tafukt d sddaw timeqqa wegeffur. Maca llig en igula w uccen ansa nni ffeghen ed fellas inegmarn nghen t,teddu tewtult da ttazzal gher asgwn nnes,ur ttisin may jran i tarwa-s ar nnufusekka llig tiwey taglayt d tberruyt n ughrum d imik n zukenni i ttdaleb taf en tarwa nnes ur telli ,dinnagh ay ttessen nwis as tt ikmes w uccen.Ar talla, ar yalla lfeqqih, ar allan iretbiyn n tmezgida allig mhàn imettdawn nsen isekkiln n tallwahin bla talaght mhun lehézen seg ul n tewtult izlan tarwa nnes.Seg syinnagh teggull tewtult a nettat ur ttazen arraw nnes xs gher tmezgida n w uccan.

19) Uccen d y insi(6)

Yat tikkelt ifta w uccen netta d y insi gher yan urti n umecmac bdun ar tteccan timecmacin;insi da yettetc ar ittarem is isul ighiy ad izrey mani seg ed ikka; Id uccen xs da yeserredt timecmacin allig tebzeg tdist nnes tagara ur izdtar ad iffegh seg txerrajit,afrag n w urti yeàla ,tawwurt teqqen d bab ww urti tenmala-d luqt g ed itteddu ;ar ten ittarew w uccen berra n làecc,ur issin mayd ittegga.indeq ed y insi inna-s:"Mmegherd tasid idtarn-ik gher afella amm murdtus,tadjed izan ad tgejgujen xf ughenbub nnek". Ayennagh ayd iga w uccen ,llig ed ikcem bu w urti yaf t id deg waddad nni ,yusi t seg tceàttbt nnes izerredt s is iwrin i wefrag n w urti ;ihi yazzel w uccen ar as ed iskeàkuà i bu w urti ar as ittini"A tadtfi n tmecmacin nnek !"ar as yettini bu w urti :"Iwa xs ddu ,tikkelt a yessufgh ak ett bumhend,tikkelt yadtn tisind is temmutt"

20) Uccen , izem d ulghem

Ikka tt en yan w uccen ira ad ittec alghem maca ur as ighiy ,ar iseksiw may ittegga, tdter as ed yiwt lhilt g ixf,inna g iman-is nwis as ifukk ad iccuc izem xf ulghem ,ad t inegh mar ad yaf mas ittemmeklu yemmensew kra wussan.Ifta gher izem yaf t in ffursen as idtarn,inna-s"asafar n ifurusn illa ghuri xs awi-d aglim n ulghem nek ssenegh may ak ettemmuknugh s is." Ihi,yeffegh y izem seg usgwen nnes gher tagant yaf en alghem illa da yettawegh azeggwar yagh en fellas ixenter t,yas ed w uccen ar ittett aksum allig idjiwn,yasi-d aglim n ulghem ibdu ar as iàeddel i y izem tissumma,llig ikemmel yemdukkul netta d y izem gher afella n yat teblatd taclalaft en yuggan xf w asif ,dinnagh inbedt w uccen i y izem ad yarem tissumma nnes timaynutin,ikk ed w uccen seg deffir as idhi t,yemcucedt y izem xf uglim n ulghem yagh en ighzer .Uccen netta s umdaz d tumert yaghul ed gher murdtus n ulghem irnu xs ar ittecca.
 
Re : Oumiin: Ces "contes pleins de sens"

Merci beaucoup Lacen, je vais prendre le temps de TOUT lire! Mais de ce que j'en ai lu ca ne me semble pas l'air être ça:( J'ai questionné un peu ma mère qui n'a pas non plus bcp de souvenirs, juste des extraits:
"
Isok 3mi lhd lahcen, isgh siz o3loch moy timril icrir ns. Tizkasin ns onch lhafr n smzguiz. Azro fistr isor. Yaouis siat tagans iksn guis rbi3 onchk afoz ntlkis. Arichta o3loch ayligh orichb3i."

Ca c'est que le debut de l'une de ces histoires. Ca semble ne rien vouloir dire, mais c'est fait exprès (c'est bien le 3loch qui achète le 3mi). Ce sont des histoires très longues et l'une mène à l'autre.
Sur ce je vais lire les aventures de ochn plus haut.
 
Re : Oumiin: Ces "contes pleins de sens"

lacen, tu as assuré !

merci tamitach pour ce sujet et soit la bienvenue parmi souss.com.

mrhbabikm !
 
Re : Oumiin: Ces "contes pleins de sens"

bienvenue Tamitach ! eg ammis ed tigemmi nnem amk ttinin!
mk tram/t kra n tmucuha imazighn s tefransist hat llant g bahra n ismaln (sites) amm www.goulmima.com .Ali Sekkou Ouidani dars ghinna yat tezrurt nna yennan ad awn yiàjib.
tanemmirt
lacen
 
Re : Oumiin: Ces "contes pleins de sens"

j'aimerais aussi qu'on discute des termes ,en français on distingue plus au moins bien entre ce qui est "mythe" "conte" " et "fable" alors que chez nous dans l'amazigh il y a tjrs ce chaos conceptuel entre umyin,tanfust,tinezzrit(ou timezzrit),tamacahut,tahajit,leqqist(ces deux derniers emprunts de l'arabe)...etc. tanemmirt à vous la parole.
lacen
 
Back
Top